در قانون مدنی ایران ، افرادی که توانایی انجام امور خود را ندارند و باید برای اداره امور خود فردی قیومت آنها را به عهده بگیرد ، متحجر نامیده می شوند ، برای اینکه فرد شامل قانون حجر گردد ، باید دارای شرایطی باشد و مراحل قانونی محجر شناختن وی و تعیین قیم به طور قانونی انجام شود ، این مراحل باید به طور کامل طی شود تا شخص به عنوان یک فرد متحجر شناخته شود ، لذا در این نوشتار به بررسی صدور حکم حجر پرداخته می شود.
محجور کیست؟
محجور در اصطلاح حقوقی به کسی گفته میشود که از بخشی از تصرفات و اعمال حقوقی منع شده‌است، به عبارت دیگر حجر عبارت است از منع شخص به حکم قانون از اینکه بتواند امور خود را بطور مستقل و بدون دخالت دیگری اداره کند و شخصاً اعمال حقوقی انجام دهد و فاقد اهلیت استیفا باشد. محجور از ریشه حجر و به معنی منع و بازداشتن برگرفته شده‌است.
محجورین از نگاه قانون
قانون مدنی ایران محجورین را به سه دسته طبقه‌بندی کرده‌است:
- صغار(جمع صغیر)، در اصطلاح فقه و حقوق اسلامی به کسی اطلاق می‌گردد که به سن بلوغ شرعی نرسیده باشد. این سن بلوغ برای پسران ۱۵ سال و برای دختران ۹ سال تمام می‌باشد. اما در قانون مدنی به اشخاص زیر ۱۸ سال صغیر می‌گویند.(صدور حکم حجر)
- اشخاص غیر رشید، مطابق قانون غیر رشید یا سفیه کسی است که تصرف او در اموال و حقوق مالی خودش عقلایی نباشد مثلاً اسراف‌کار یا قمارباز باشد.
- مجانین(جمع مجنون)، مجنون کسی است که قوه عقل و درک نداشته و به اختلال قوای دماغی مبتلا بوده و مختل المشاعر است
صدور حکم حجر
صدور حکم حجر و تعیین قیم به دو صورت انجام میشود:
در روش اول : در این روش ، دادستان محور اصلی طرح و تصمیم گیری موضوع حجر می باشد لذا اگر دادستان ، در فردی اعمال قانون حجر را تشخیص دهد ، موضوع را به دادگاه ارجاع می دهد تا دادگاه با بررسی های لازم حکم نهایی را صادر کند.
روش دوم : در این روش کسی که قصد قیومت دارد ، مستقیم به دادگاه خانواده می رود و از دادگاه برای تعیین قیم درخواست می کند ، این روش متداول ترین روش در بین عموم مردم به شمار می رود.
بعد از تقاضای قیومت دادگاه با بررسی وضعیت پزشکی فرد مورد نظر و با در نظر گرفتن شاخص هایی که با داشتن آن فرد محجر شناخته می شود و همچنین اطلاعات کافی به دست آمده از کارشناسان ، نسبت به صدور حکم حجر اقدام می شود .
فردی که تقاضای قیومت دارد ، باید برای دریافت حکم به دادگاه مراجعه کند ، این فرد باید شرایط مناسب احراز قیومت را داشته باشد و بتواند امانتدار مال فرد محجر باشد.
در قانون حمایت از خانواده اخیرا در سال ۱۳۹۲ مواد قانونی تصویب شده که برای صدور حکم حجر ، دادگاه خانواده دارای صلاحیت کافی در امر صدور و ابطال حکم حجر می باشد.
تعیین قیم در دادگاه
در تعیین قیم ممکن است دادگاه رای به انتخاب چند ناظر بر کار قیم را صادر کند تا نظارت کافی بر اداره امور محجر را داشته باشند.
در پرونده ای که در دادگاه برای حجر تشکیل می شود ، باید نظر پزشک قانونی به صراحت بیان شده باشد ، تحقیقات محلی انجام شده و در صورت نیاز از شهادت اطرافیان و کسانی که از وضعیت فرد مورد نظر آگاه هستند ، تحقیق به عمل آید ، سپس با توجه به این مستندات رای توسط دادستان صادر خواهد شد ، همچنین باید شرایط و وضعیت قیم نیز برسی و صلاحیت او برای دادگاه محرز شود.
در قانون حمایت از خانواده ایجاد قانون حجر در واقع به نوعی حمایت کردن از فرد محجر است تا به واسطه اینکه فرد توانایی در اداره امور خود را ندارد ، فردی نتواند از این وضعیت فرد محجر استفاده کند و اموال او را تصاحب کند یا او را در قراردادی شریک کند که از سود و زیان آن بیخبر است.
جستجوی وکیل و موسسه حقوقی خوب و معتبر در این زمینه موضوعی در بانک هوشمند اطلاعات وکلای متخصص امکان پذیر است.
بهترین وکیل، وکیلی است که شیرین ترین پاداش او احقاق حق موکلش باشد.
بهتر است قبل از اخذ هر تصمیمی با یک وکیل متخصص مشورت کنید.
نمونه دادخواست تقاضای صدور حکم حجر
شرح پرونده
خواهان طی دادخواست تقدیمی به دادگستری …… که به شعبۀ دوم حقوقی ارجاع گردید، تقاضای صدور حکم حجر و نصب قیم نموده و جلب نظریۀ پزشکی قانونی را خواستار شده است. خواهان (مادر خوانده) در شرح دادخواست خود بیان نموده که خوانده مدت ۸ ماه است که دچار اختلال روانی شده دیگر قادر به انجام امور مربوط به خود نمی باشد و به استناد مواد ۱۲۰۷ و ۱۲۱۱ و ۱۲۱۸ قانون مدنی تقاضای صدور حکم حجر و انتصاب خود را به عنوان قیم خوانده دارم. شعبه دوم دادگاه حقوقی از پزشکی قانونی در پاسخ اظهار داشته که نامبرده (خوانده) معاینه روانپزشکی شده و در حال حاضر علائمی از اختلال روانی در وی مشاهده شده و نیازمند اقدامات جدی درمانی است و لازم است که در بخش روانپزشکی شده و در حال حاضر علائمی از اختلال روانی در وی مشاهده شده و نیازمند اقدامات جدی درمانی است و لازم است که در بخش روانپزشکی یکی از بیمارستانها بستری و تحت درمان قرار گیرد. دادگاه به تاریخ …… در وقت فوق العاده تشکیل جلسه داده و با توجه به محتویات پرونده ختم رسیدگی را اعلام و به شرح ذیل مبادرت به صدور رأی نموده است:
رأی دادگاه
در خصوص دادخواست خانم ……. مبنی بر صدور حکم حجر فرزندش آقای ……. و نصب قیم برای او، با توجه به گواهی پزشکی قانونی مبنی بر اینکه نامبرده باید در بخش روانپزشکی بستری و تحت درمان قرار گیرد و در حال حاضر امکان اظهار نظر قطعی در مورد حجر وجود ندارد، علی هذا به استناد ماده ۱۲۱۰ قانون مدنی حکم به عدم حجر نامبرده صادر و اعلام می شود. این رأی قطعی می باشد.(صدور حکم حجر)(
تحلیل حقوقی پرونده
در این پرونده با توجه به اینکه به تشخیص پزشکی قانونی تبری شدن و تحت معاینه و درمان قرار گرفتن خوانده لازم بوده است و با توجه به اینکه خوانده ولی خاص نداشته، می بایستی خواهان وفق ماده ۱۲۱۹ قانون مدنی مراتب را به دادستان اطلاع داده یا حداقل دادگاه محترم خواهان را ارشاد می نمود که موضوع را با دادستان در میان گذاشته تا دادستان وفق ماده ۱۲۲۳ قانون مدنی حداقل برای مدتی که خوانده تحت درمان است تا زمان افاقه، یک قیم موقت طی تشریفات قانونی نصب گردد و یا اینکه دادستان یا نمایندۀ وی در اموال خوانده حفظ و نظارت نماید. در این پرونده هیچ گونه ارتباطی از ناحیه دادستانی مشاهده نمی گردد و این نوعی نقص در رسیدگی به این پرونده می باشد.
جستجوی وکیل و موسسه حقوقی خوب و معتبر در این زمینه موضوعی در بانک هوشمند اطلاعات وکلای متخصص امکان پذیر است.
بهترین وکیل، وکیلی است که شیرین ترین پاداش او احقاق حق موکلش باشد.
بهتر است قبل از اخذ هر تصمیمی با یک وکیل متخصص مشورت کنید.
دفتر خدمات حقوقی راستین
(شماره ثبت: ۲۷۶۹۶۰)
دفتر وکالت و مشاوره حقوقی نارمک
با حضور وکلای پایه یک دادگستری متخصص خانم و آقا
۰۲۱۷۷۹۷۱۶۳۴ / ۰۲۱۷۷۹۲۳۰۸۵
(پاسخگویی: همه روزه از ساعت ۱۶ تا ۲۰)
💠وکالت تخصصی در امور و پرونده های حقوقی، کیفری و خانواده
💠مشاوره حقوقی تخصصی همراه با مطالعه پرونده
💠داوری قراردادهای داخلی و بین‌المللی
توسط گروهی از برترین وکلای پایه یک دادگستری متخصص
خدمت صادقانه، پیگیری مسئولانه، حق الوکاله منصفانه
